CHÂU NGỌC BÍCH
P h ô i p h a
Trịnh Công
Sơn - Một người bạn - Đinh Cường - Châu Ngọc Bích
Montréal
(Canada), mùa hè 1992
Nhớ
thời học lớp đệ Tứ trường Đồng Khánh mình có đọc và thích một truyện ngắn, đã
lỡ quên tên tác giả. Truyện kể về kỳ nghỉ hè của nhân vật nữ chừng 18 tuổi, mỗi
ngày cô ta đều viết nhật ký. Viết mà không buồn xem lại, cho đến hồi chữ choáng
chật hết trang vở cuối. Cô cất cuốn vở trong ngăn kéo bàn viết. Khoá lại. Những
gặp gỡ, bao ý nghĩ, sự buồn vui, cơn mưa ngày nắng, các diễn tiến của sự kiện
trôi qua… Chất chồng, không hoàn chỉnh đã nằm yên trong hộc tủ. Và một chiều,
cô đi ngang qua giòng sông, ném chiếc chìa khoá xuống.
Dạo
đó mình cũng thích thơ Nhã Ca:
“Chợt
tiếng buồn xưa động bóng cây
Người
đi chưa dạt dấu chân bày
Bàn
tay nằm đó không ngày tháng
Tình
ái xin về với cỏ may
………..
Kỷ
niệm sầu như tiếng thở dài
Khuya
chìm trong tiếng khóc tương lai
Tầm
xa hạnh phúc bằng đêm tối
Tôi
mất thời gian lỡ nụ cười…
Ai
trong chúng ta cũng có thu cất cho riêng mình từng kỷ niệm. Montréal mùa hè năm
1992, với mình còn đó là một kỷ niệm, xem chừng khó phôi pha. Buổi ấy anh Trịnh
Công Sơn từ Sài Gòn qua thăm những người em, hay tin anh Đinh Cường từ Virginia
sang, Khánh Ly từ California tới… Giọng cười, chuyện kể, tiếng đàn, lời ca, vẽ
tranh, rượu uống, thuốc đốt… Tiếc là mình không viết nhật ký. Anh Trịnh Công
Sơn nói: Cũng 35 độ C. Cũng cơn gió ẩm ấy. Cũng màu nắng kia. Răng, có thấy nhớ
Huế không? Câu hỏi ném ra, nhiều người
nghe, nhưng dường như nhắm riêng tới mình. Làm sao trả lời? Làm răng sắp xếp
được ổn thoả cái bộn bề của nỗi nhớ? Ông nội mình là chủ nhân rạp chiếu bóng
Châu Tinh, và theo như anh Trịnh Công Sơn, đã là người Huế thì hầu như ai cũng
từng có nhiều kỷ niệm về cái rạp ciné ấy. Anh kể về Tết Mậu Thân, trước chợ
Đông Ba đổ nát còn treo tấm poster quảng cáo phim cao bồi miền viễn Tây của rạp
hát Châu Tinh găm đầy dấu đạn. Tên cuốn phim rõ là một điềm gỡ: “Le Temps Du
Massacre”.
“mây
che trên đầu và nắng trên vai
đôi
chân ta đi sông còn ở lại
…………
đôi
tay nhân gian chưa từng độ lượng
ngọn
gió hoang vu thổi buốt xuân thì”.
Phải
sống trải qua những cuộc tàn phá, phải độ lượng, anh Trịnh Công Sơn mới viết
được những ca từ tựa thế. Nó lay động, đánh thức mình ra khỏi thứ recherche
du temps perdu. Một hiện tại êm ả đầy van lơn, thiết tha với bao hoài nghi
về phận người. Mình đã ra đi, giòng sông kia vẫn ở lại ngăn đôi bờ. Răng, có
nhớ Huế không? Dạ thưa anh, nhớ quá, nhớ dễ sợ.
Hai
người anh: Một hoạ sĩ, một nhạc sĩ chỉ còn ở lại trong bức ảnh. Kỷ niệm sầu hơn
cả tiếng thở dài. Và ngọn gió hoang vu khi thổi qua, đã cướp đi những thứ
“buốt” hơn cả xuân thì. Ngạn ngữ Tây phương có câu: Một tấm ảnh hơn ngàn lời.
Mình xin thêm: Ngàn lời thua ngậm ngùi. Khi ngậm ngùi anh chẳng thốt tròn chỉ
một câu.
Khoá
nó lại và ném chiếc chìa khoá đi. Đọc truyện ấy xong mình dằn vặt một ý tưởng:
Nhân vật nữ ấy muốn đánh cược với định mệnh. Mai này ai sẽ là người làm chủ cái
bàn kia? Ai sẽ cạy hộc tủ để đọc lấy cuốn nhật ký đó? Có vẻ cô là người muốn
chối bỏ kỷ niệm, một thứ “sông kia rày đã nên đồng”.
Phôi
pha. Bọn trẻ giờ nầy luôn trách cha ông: Sao ưa hoài tưởng, nhìn lui những kỷ
niệm cũ? Chúng có lý do, lý do duy nhất là chúng chưa tích tụ được một quá khứ
vàng son, tai ương chen cài hạnh phúc. Hãy tôn trọng chúng, biết đâu khi lớn
tuổi chúng sẽ có cái nhìn khác, độ lượng hơn. Trang sách cũ, máy chụp hình, máy
thâu âm, quây vidéo… những thứ ấy không phải là một nhở nhắc về kỷ niệm đã hư
hao sao? Đừng xem thường, trong
muôn một nó từng là phương thuốc giúp người ta phục hồi trí nhớ.
Hai
người anh đã mất. Và mình khi ấy, một mùa hè của quá vãng, sao mặt vẫn còn
nguyên nét dại khờ. Mình vẫn đeo chiếc chìa khoá ở cổ mà chẳng dại ném nó đi.
Luôn dại khờ “nghe mưa nơi này lại nhớ mưa xa”. Ít ra, vin vào tấm ảnh
cũ để viết được đôi điều “mất thời gian lỡ nụ cười”. Có phôi pha không?
Châu
Ngọc Bích
Montréal,
Feb. 4, 2017
