Khi
viết cuốn Veronika quyết chết, cuốn
sách nói về sự loạn trí, tôi phải tự đặt ra câu hỏi bao nhiêu việc ta làm thực
sự là cần thiết và bao nhiêu việc là vô lý. Tại sao ta thắt cà vạt? Tại sao kim
đồng hồ xoay theo chiều của nó? Nếu ta sống với hệ thống thập phân thì tại sao
ngày lại có hai mươi bốn giờ và giờ có sáu mươi phút?
Thực
tế là nhiều quy tắc chúng ta tuân thủ hiện nay chẳng có cơ sở đúng đắn nào. Tuy
vậy, nếu ta chọn lối hành xử khác đi thì ta sẽ bị xem là "điên khùng"
hoặc "không chín chắn".
Cứ
theo cái đà này, xã hội sẽ tiếp tục tạo ra những hệ thống mà, theo dòng thời
gian, rốt cuộc sẽ chẳng có ý nghĩa gì, thế nhưng vẫn tiếp tục áp đặt lên ta
những quy tắc của chúng. Một câu chuyện khá thú vị của Nhật minh hoạ cho quan
điểm của tôi.
Một
vị thiền sư nổi tiếng, trụ trì thiền viện Mayu Kagi, có nuôi một con mèo, là
tình yêu đích thực trong đời ông. Vào giờ dạy thiền định, ông luôn cho con mèo
ngồi kế bên, để có thể hưởng
được niềm vui ở bên cạnh con thú càng nhiều càng tốt.
Bây
giờ ông thực đã già lắm rồi, một sáng kia, mọi người phát hiện ông đã chết. Môn
sinh lớn tuổi nhất thay thế ông.
"
Chúng ta sẽ làm gì với con mèo?" , các vị sư khác hỏi.
Để
tỏ lòng tôn kính thầy cũ, vị thiền sư mới quyết định cho phép con mèo tiếp tục
hiện diện tại các lớp học Thiền.
Nhiều
môn sinh ở các thiền viện gần đó thường hay du hành khắp vùng, phát hiện ra
việc tại một trong những ngôi chùa nổi tiếng nhất của khu vực, có một con mèo
tham gia vào buổi thiền định. Câu chuyện bắt đầu lan truyền.
Năm
tháng trôi qua. Con mèo chết, nhưng các môn sinh đã quen với việc nó luôn có
mặt nên đi tậu một con mèo khác. Cùng lúc đó, các thiền viện khác cũng bắt đầu
đưa mèo vào dự các buổi thiền định, họ tin rằng nhờ có mèo nên thiền viện Mayu
Kagi mới nổi tiếng và chất lượng tu tập ở đó mới tốt như vậy, mà quên mất là vị
thiền sư trước đây hoàn hảo như thế nào.
Một
thế hệ qua đi, những văn bản nói về sự quan trọng của mèo trong thiền định được
ấn hành. Một giáo sư đại học khai triển một luận án, được giới học thuật chấp
nhận, cho rằng mèo có khả năng làm tăng sự tập trung của con người và loại bỏ
năng lượng tiêu cực.
Và
như thế, trong vòng một thế kỷ, mèo được xem là một yếu tố thiết yếu trong việc
thực hành thiền trong cả vùng này.
Sau
đó, có một thiền sư bị dị ứng vì lông mèo, ông quyết định không cho mèo tham dự
những buổi hành thiền hàng ngày với thiền sinh nữa.
Mọi
người phản đối, nhưng thiền sư vẫn quyết chí. Vì đây là một vị sư có tài năng
nên môn sinh vẫn tiến bộ bất chấp việc mèo vắng mặt.
Dần
dần, các thiền viện- lúc nào cũng muốn tìm ý tưởng mới, lại chán ngán việc nuôi
ăn bao nhiêu là mèo - cũng bắt đầu thôi không cho mèo hiện diện trong các lớp
nữa. Hơn hai mươi năm sau, những luận án mới mang tính cách mạng được viết ra,
mang các nhan đề rất thuyết phục như " Sự Quan Trọng của việc Thiền Định
Không Có Mèo " hay là " Làm Quân Bình Vũ Trụ Thiền Bằng Năng Lực Của
Trí Tuệ Và Không CóTrợ Lực Của Mèo ".
Một
thế kỷ nữa trôi qua, mèo hoàn toàn biến mất khỏi nghi thức thiền định trong cả
khu vực. Nhưng cũng phải mất đến hai trăm năm để mọi thứ trở lại bình thường,
và tất cả chỉ vì, suốt thời gian này, không ai nghĩ đến việc thắc mắc tại sao
mèo lại có ở đó.
Trong
chúng ta có bao nhiêu người, suốt cuộc đời mình, có lần dám hỏi: tại sao ta ứng
xử như thế này? Trong những điều ta làm, bao nhiêu lần ta đã dùng
tới những " con mèo " phù phiếm như thế mà không đủ can đảm để gạt bỏ
đi chỉ vì nghe bảo rằng " mèo " rất quan trọng để giữ cho mọi việc
tiến triển suôn sẻ.
Tại
sao chúng ta không tìm một cách ứng xử khác?
PAULO
COELHO
(nhà
văn Brazil)
Thân
Trọng Sơn dịch từ bản Tiếng Anh
