ĐỖ HỒNG
NGỌC
Giúp
cha mẹ già vui
Photo by Sơn Hải
“Làm thế nào để giúp cha mẹ già được vui?
Bác sĩ có những kinh nghiệm riêng gì xin chia sẻ”. Cảm ơn câu hỏi khó của bạn.
Như bạn nói, khi bạn gần đến tuổi “tri thiên mệnh” thì cha mẹ đã U80. Thời gian
trôi qua lúc nào đó vậy?
Khi mẹ tôi mất ở tuổi 94 thì tôi cũng “cổ
lai hy” rồi. Tôi nhớ những năm sau cùng của mẹ tôi, bà không đi lại được nữa
nhưng vẫn rất sáng suốt. Tôi thường dành thời gian ngồi cạnh bà, tranh luận đủ
thứ, nhằm mục đích giúp tế bào thần kinh bà được hoạt hóa, không sớm rơi vào
Alzheimer. Tôi nhớ có lần bà bảo tôi là người “ngu nhất thế gian”, vì không biết
“mần ăn” gì cả, tôi cãi rằng tôi chỉ có thể “ngu” hạng nhì hay hạng ba thôi. Rồi
hai mẹ con tranh luận với nhau… sôi nổi. Có lúc tôi hỏi chuyện ngày xưa đám cưới
của bà ra sao, nghe nói rước dâu phải cưỡi ngựa đi dọc biển… Bà hào hứng kể rất
vui. Lại hỏi duyên gì gặp Ba, nghe nói ba có thương một cô trước khi gặp bà,
“Cô ấy có đẹp không?”, tôi vặn hỏi. Bà ngần ngừ một lúc rồi trả lời: “Cũng đẹp”!
Có lúc tôi nhắc chuyện thời tản cư theo Ba tôi cực khổ trong rừng, thời
khó khăn ở trọ trong chùa khi Ba tôi mất, rồi nhắc những việc bà đã làm tốt đẹp
cho con cháu, cho người này người kia v.v… bà rất cảm động. Có dịp tôi
đưa bà về quê thăm bà con v.v… Một hôm bà nhìn tôi hồi lâu rồi nói: Má thấy con
cũng… già rồi đó! Tôi cười, mới hơn 70, già gì! Lão Lai ngày xưa tuổi này còn
làm hề chọc cha mẹ vui! Dĩ nhiên tôi không quên trao đổi với bà những vấn đề về
tâm linh, về nhân quả, về nghiệp báo luân hồi…Vì bạn đã hỏi “kinh nghiệm riêng”
nên tôi chia sẻ vậy.
Tôi có nhóm bạn già, thường trao đổi “meo”
cho nhau. Mới rồi, nhận được cái meo có kèm bài viết không biết tác giả là ai cảm
thán về thế hệ chúng tôi, lứa U80 như sau: “ Các lão bằng hữu ơi, cần phải ghi nhớ chúng ta đều là
những con người của cái thế hệ cuối cùng hiếu thuận với cha mẹ, lại cũng là những
con người của cái thế hệ đầu tiên bị con cái bỏ rơi”. Nghe ngậm
ngùi quá đỗi! Vì đâu nên nỗi? Bởi vì thế hệ trước đây của chúng tôi học Quốc
văn giáo khoa thư, học Nhị thập tứ hiếu, gia đình nhiều khi “tứ đại đồng đường”
(bốn thế hệ cùng sống chung dưới một mái nhà), xóm làng gần gũi, dư luận buộc
ràng, nay thì đời sống đã khác hẳn. Gia đình hạt nhân, nhiều cặp ly hôn
ly dị, single mom, single dad v.v…, nhiều gia đình chỉ có một con duy nhất làm
sao gánh nổi ông bà nội ngoại hai bên? Ông cảm thán vì tương lai không
xa, rồi đây các thế hệ già sẽ được nuôi trong nhà dưỡng lão, nên ngay bây giờ
phải coi chuyện “con cái bỏ rơi” là chuyện bình thường, có hiếu thuận là thỉnh
thoảng con cái nhớ mà đến thăm đôi khi. Bạn có nghe bài “Mới hôm qua thôi” chưa
nhỉ? (https://www.youtube.com/watch?v=j60WwjpilQA).
Tôi muốn trích thêm một đoạn trong một bức thư viết cho con của một ông lão (cũng không biết tác giả là ai, xin chân thành cảm ơn):
“… Người
già sợ nhất cảnh cô đơn nên nếu các con đã hiểu thì hãy thương cho tròn. Tình
thương ấy không đánh đổi bằng tấm ngân phiếu kếch xù hay quà bánh đắt tiền mà
chính là… thời gian. Một lúc nào đó trong ngày mà các con thấy trống vắng thừa
thãi thì hãy mang đến tặng Bố giờ phút vô nghĩa ấy! Bản chất nó vô giá nhưng lại
vô cùng quý báu nếu chia sẻ đúng đối tượng… Con dư biết, sáng chiều Bố lủi thủi
hết ngồi lại nằm, cô đơn bên cạnh một người trả công chỉ biết im lặng canh chừng.
Nếu con đến thăm, nhớ bỏ hết công việc và lo toan ở ngoài xe trước khi vào nhà,
tránh cảnh thân tâm mỗi chỗ mỗi nơi để cha con sống thật những kỷ niệm cuối đời
bên nhau. Người già như Bố đương nhiên ăn nói sẽ không còn mạch lạc hấp dẫn,
xin con đừng nhăn nhó… Hãy nhẫn nại ngồi nghe như thuở nuôi con còn bé, Bố đã từng
chăm chú theo dõi tiếng con bi bô học nói… lặp đi lặp lại nhiều lần một chữ từ
ngày này qua ngày nọ liên hồi…”.
Các nghiên cứu về người già ngày nay đề ra
các cách giúp cha mẹ già được vui như sau:
* Dành thời gian ngồi bên họ, nhắc những
việc xưa, như một cách tỏ lòng biết ơn, rằng nhờ họ mà mình có được như ngày
nay;
* Chụp hình cùng cha mẹ, sưu tầm những
hình ảnh kỷ niệm của gia đình từ lúc còn thơ, dán vào một album hay làm một cuộc
“triển lãm” nhỏ, để gợi nhớ kỷ niệm: “ngày này năm xưa em còn bé tí teo”, hay
“bé lên ba bé vô mẫu giáo”…
* Đưa cha mẹ đến những nơi có nhiều kỷ
niệm để họ có dịp thăm lại bạn bè, kẻ còn người mất, để cùng nhắc chuyện ngày
xưa;
* Đi thăm những bà con lâu ngày chưa
gặp lại. Có cơ hội thì giúp đỡ bà con nghèo khó của ít lòng nhiều càng có ý
nghĩa.
* Tổ chức những buổi họp mặt gia
đình. Họp mặt bạn bè cùng lứa của cha mẹ. Giữ “bí mật” để tạo những bất ngờ thú
vị. Đưa cha mẹ đi xem triển lãm, ca nhạc, phim, kịch nếu có thể.
* Sưu tầm những bản phim xưa, bài hát
cũ mà họ ưa thích. Sưu tầm các bài báo, hình ảnh… về thành tích của họ trong
lãnh vực văn nghệ thể thao nghề nghiệp v.v… làm thành tập tư liệu để cùng nhắc
những niềm hãnh diện xưa ít ai còn nhớ!
* Có thể đưa họ đến những buổi sinh
hoạt của nhóm người già, những câu lạc bộ, hội quán người cao tuổi, thậm chí
nhóm bạn chơi bài tứ sắc, mạc chược, cờ vua, cờ tướng…
* Những bậc cha mẹ còn tương đối khỏe, thì
nên học một trò chơi games mới, một môn ngoại ngữ… Học như vậy làm cho
các tế bào não không bị rỉ sét, các dây nối kết thần kinh hoạt hoá trở lại,
sinh động trở lại vì ngày nay người ta biết tế bào não rất nhu nhuyến và có thể
sinh sôi!
