Khánh Ly, sơn dầu trên giấy, 18x24 in, Đinh Cường
ĐÀ LẠT 1964
Mùa hè Đà Lạt thường mưa buổi chiều,
mưa liên tiếp ba buổi rồi tạnh. Mưa núi buồn hơn mưa thành phố, có thể ngửa bàn
tay hứng những hạt mưa đá li ti rồi tan ngay. Mây xám thấp, sà xuống sát núi
chỉ chừa lại một lóe sáng, một màu mây nếu vẽ lên tranh sẽ thấy thật dữ dội.
Những cây thông già mờ đi trong từng đám mây băng qua. Và gió se lạnh, phải kéo
cao cổ áo. Chúng tôi có một buổi chiều thật đẹp, Khánh Ly với chiếc jupe ngắn
màu xanh nhạt, cầm khay đưa kéo cho ông Thị Trưởng Thành Phố cắt băng khai mạc
phòng tranh tại Alliance francaise de Dalat ( lúc ấy là trung tá Trần văn Phấn,
hiện ở tại Centreville,Virginia)
Khánh Ly - Đinh Cường vẽ
Sơn dầu trên bố 30 x 40 in
Hãy trở lại những đêm Đà Lạt năm 1964, thời gặp hình ảnh người ca sĩ nhỏ nhắn với chiếc jupe ngắn màu xanh nhạt ở Night Club, rồi Tulipe Rouge, ôi tiếng hát và vóc dáng mảnh mai ấy đã cuốn hút chúng tôi biết bao, nhất là những đêm cuối tuần ngoài trời đầy sương lạnh. Tôi đã nói với Sơn không còn giọng hát nào hay hơn, hát rõ câu chữ như nhả từng lời buồn thánh (nhớ là khi qua Paris gần đây, ngày nào trong bữa ăn, Bạch Thái Quốc cũng cho tôi nghe Billie Holiday hát, ôi những bài blues mê hoặc lòng người, làm nhớ lại những lời ru của Sơn qua giọng ca Khánh Ly …). Và chúng tôi đã làm quen được người nữ ca sĩ của Đà Lạt từ năm ấy, để năm sau khi bày tranh, Khánh Ly đã là bóng dáng đẹp nhất trong lòng bạn bè …“Nguyễn đã gặp các bạn Đinh Cường và Trịnh Công Sơn rồi Khánh Ly và bao nhiêu người nữa. Giáng Sinh, kéo nhau đi uống bia, rồi về đàn hát ở studio Đinh Cường trên đường Rose. Có đêm uống rượu ở kiosque Dì Ba, hay vào Night Club dưới chân Đài Phát Thanh nghe Khánh Ly hát …”(Giáng Sinh và những đống lửa trong đêm mùa đông -Nguyễn Xuân Thiệp -tuần báoTrẻ, Dallas, số ngày 23.12.2010)
Đỗ Long Vân Thái Lãng Khánh Ly Đinh Cường Nguyễn Văn Trung Phạm Duy Pauline
SÀI GÒN 1967
…”Bởi
định mệnh nên đến năm 1967, như một sự tình cờ, Khánh Ly gặp lại nhạc sĩ Trịnh
Công Sơn giữa giòng người đi lại trên đường Lê Thánh Tôn, Sài Gòn, vào một buổi
chiều êm ả. Từ một đêm mưa của Đà Lạt đến một buổi chiều trên đường phố Sài
Gòn, tất cả đã bắt đầu. Ngay chiều ấy, trên nền gạch đổ nát có một quán lá sơ
sài được dựng lên với cái tên là Quán Văn. Ca sĩ Khánh Ly bắt đầu hát với nhạc
sĩ Trịnh Công Sơn tại đây …”
(Khánh Ly và Nhóm Bạn –website Khánh Ly) Quán
Văn, một thời làm sao quên của những người bạn ăn dầm nằm dề ở đó : hai anh em
Hoàng Xuân Sơn –Hoàng Xuân Giang, thời này Hoàng Xuân Sơn thường đệm guitare
cho Khánh Ly hát.
Hoàng Ngọc Tuấn, Ngô Vương Toại, Trịnh Công Sơn, Khánh Ly…đã đi vào truyện ngắn Ở một nơi ai cũng quen nhau của Hoàng Ngọc Tuấn: …”Bọn con trai nằm ngủ trên chiếu, chiếc ghế bố duy nhất trong căn phòng được dành cho Lệ Mai(1), nàng mặc một bộ áo pyjama đàn ông rộng thùng thình. Và khi cái gáy của nàng đã đặt trên gối, mái tóc xổ tung, khuôn mặt không son phấn, đôi môi và đôi mắt bình yên khép kín. Nàng nằm đó, nhỏ nhoi và bình thường như một thiếu nữ còn êm ấm với mẹ cha trong gia đình, nhưng trên vầng trán của nàng đã hằn rõ một vài nếp nhăn phiền muộn, dấu hiệu của những người sớm cô độc bước vào cuộc đời. Khi giấc ngủ đến với nàng, có người đã nhìn thấy tiếng cười thơ dại và những vết nhăn trên vầng trán của nàng cùng một lúc chan hòa với nhau thành một hình ảnh đẹp. Có người đã nghĩ rằng nàng như một nữ thánh. Ban ngày Lệ Mai nghịch ngợm như một con chim rừng xanh, nhưng ban đêm, đôi khi nàng có những giọt lệ âm thầm …” (OMNACQN, trang 45, Hoà Bình xuất bản, Virginia 2007. Hoàng ngọc Tuấn có làm bài thơ hiếm quý (thời ấy, tôi có làm đôi ba bài thơ, tiếc thay thơ không chịu gắn bó với tôi mãi mãi…Nhật ký -Thời Tập) tình cờ vừa đọc lại :
KHÁNH LY
Đêm vang vang xa màu tóc rối
Nàng ngồi hát bàng hoàng
Bài ca đớn đau
Trên quan tài tình nhân
Cánh chim nào từ núi lạ
Đã mang quan tài ra khơi chưa
Ta ngồi đây thắp ngọn lửa hồng
Ao ước nàng hóa thân vành khuyên bé bỏng
Mỗi đêm xỏa tóc môi phai
Bàn chân trần mướt xanh trên cát
Hơi thở mẫu thuốc tàn
Mà giọt lệ không bao giờ rơi
Âm thanh như đêm
Xóa nhòa linh hồn cũ
Đời quá muộn cho lời ao ước
Môi xin câm cho khỏi vỡ tan
Ôi sao em làm thân đàn bà một đời sân ga
không dừng lại
Còi tàu khuya thúc hối khởi hành
Tiếng ca nào và khúc nhạc thầm
Hát trong bếp lửa ấm hong môi
Đêm mùa đông xa nhà
Đêm chua xót dấu vết tình yêu trên môi khô
Người đừng bao giờ nói đừng bao giờ nói
Vì giấc mơ là cánh chim sa mạc bay mù
Khi thành lời
(NHẬT KÝ, THỜI TẬP, TUYỂN TẬP NHÀ VĂN TRẺ,
trang 52, phát hành tháng 6.1974, chủ trương:
Viên Linh)
CALIFORNIA 1989
Khánh Ly, người bạn chân tình, làm sao tôi
quên những tháng đầu tiên mới đến Mỹ, năm 1989, chị đã gởi vé máy bay cho tôi
từ Utah về thăm bạn bè ở California, có Nguyễn Xuân Hoàng, Nguyên Khai, vợ
chồng Nguyễn thị Hợp -Nguyễn Đồng ra đón
ở sân bay John Wayne …và Nghiêu Đề đã lái xe từ San Diego lên thăm …cho tôi tin
tưởng hơn là sẽ lái xe được, vì Nghiêu Đề còn vụng về hơn tôi ….
Năm 1992 gặp tại Montréal, Canada khi cùng qua thăm Sơn, ngồi nơi căn phòng ăn nhà người em gái Sơn, Trịnh Vĩnh Tâm – Hoàng Tá Thích , Sơn tập cho Khánh Ly hát, Khánh Ly hay lấy que tre ngắn thay trâm cài tóc…và tháng giêng năm 2008, là cuộc gặp gỡ đầy kỷ niệm: triển lãm tranh Đinh Cuờng và Nguyễn Đình Thuần bên cạnh một chương trình ca nhạc Trịnh Công Sơn qua giọng hát Khánh Ly với sự góp mặt của thi sĩ Hoàng Xuân Sơn từ Canada qua do bác sĩ Hồ Phan Hà và nhóm bạn tổ chức tại Việt Art Gallery, Houston – Texas, một đêm thật đẹp và cảm động …Khánh Ly đã nhiệt tình giới thiệu phòng tranh cùng người thưởng ngoạn, cũng như năm xưa Đà Lạt đã cùng Trịnh Công Sơn làm cho buổi khai mạc thêm ấm cúng, sóng sánh những ly rượu vang đầy thân yêu của bạn bè, không bao giờ quên…Cho tôi thắp nén nhang chiều nay, chiều giáp tết, để nhớ lại từng khuôn mặt thân quý không còn nữa: Tôn Nữ Kim Phượng, Christian Cauro, Đỗ Long Vân, Hoàng Anh Tuấn, Hoàng Xuân Giang, Hoàng Ngọc Tuấn với lời ghi tôi nhớ mãi :” Từ đau đớn và truân chuyên, tôi gởi đến mọi người hạnh phúc vững bền của chữ nghĩa“.
Khánh Ly - Đinh Cường vẽ - 2004
Trong sương tuyết trắng trời chiều nay, tình
cờ đọc được bài thơ trên báo Xuân (2), tôi cũng như nhìn thấy lại bóng dáng của
hai người bạn, Sơn và Mai của Đà Lạt một thời xa xưa, một thời mộng mị …trời xanh trên mái nhà thờ .
ĐINH CƯỜNG
Virginia,
tháng 2.2011
(1) Khánh Ly sinh ngày 6 tháng 3 năm 1945, tên thật
là Nguyễn thị Lệ Mai. Hiện cư ngụ tại Cerritos California. Phu quân của Khánh
Ly là cựu ký giả, nhà văn, nhà báo Nguyễn hoàng Đoan. Khánh Ly có 4 người con, 2 trai,
2 gái, đều đã trưởng thành .
(2)
CON TÀU NGÀY ẤY
Buổi sáng quá bình yên
chúng tôi ba người Huế
Nhìn nhau
Im lặng
Mùa hạ đang ngoài kia
Ném lửa hàng long não
Dòng sông đang ngoài kia
Trong xanh ảo
Chiến tranh mới đi qua
Lần đầu, chẳng ngờ lần duy nhất
Gặp Trịnh công Sơn
Dáng hao gầy
Nhà ai Khánh Ly hát
Thảng thốt trời xanh trên mái nhà thờ
Bữa ấy
Tôi kịp nói trong tiếng còi tàu
Nhạc Trịnh
Nhạc của thiên đàng
Lời Trịnh
Đau đáu trần gian
Một mình tôi lên con tàu chợ
Chưa quên
Con tàu ngày ấy nhả nhiều khói quá
NGUYỄN
XUÂN THÂM
(Văn
Nghệ, Tết Tân Mão, Hội nhà văn Việt Nam )
