MANG VIÊN LONG
Thơ 4 câu của Trần Hoài Thư
Chân
dung Trần Hoài Thư
dinhcuong
Có lẽ nhiều bạn đọc chỉ biết
Trần Hoài Thư là nhà văn, không biết anh là nhà thơ, đã có thơ đăng trên các
tạp chí văn học uy tín ở Sài Gòn và Huế từ những năm đầu của thập niên 60. Tôi
cũng là bạn đọc thường xuyên của anh từ năm đầu bước vào ngưỡng cửa đại học ở
tạp chí Bách Khoa, Văn, Vấn Đề, Văn Học, và sau này trên tuần báo Khởi Hành,
Thời Tập, Ý Thức….
Lúc ấy, đọc thơ anh, tôi có cảm
giác Trần Hoài Thư làm thơ thoải mái, dễ dàng quá, giống như khi anh viết
truyện. Anh viết truyện nhiều hơn làm thơ (tập truyện đầu tay của anh là “Nỗi Bơ Vơ Của Bầy Ngựa Hoang” – 1968), và thường xuyên có mặt trên các tạp chí
“khó tính” (mà nhà thơ Cao Thoại Châu gọi là “khung cửa hẹp”) ấy. Thuở đó, sự
“có mặt” (dầu chỉ một hay vài lần) ở các tạp chí Văn học như Bách Khoa, Văn,
Vấn Đề, Thời Tập không phải là chuyện dễ! Thế nhưng truyện ngắn và thơ của Trần
Hoài Thư (Trần Quí Sách) dường như…đều đặn hiện diện bên những tên tuổi lớn của
văn học niền nam khi anh còn rất trẻ.
Về sau, tôi lại yêu thích những
bài thơ “rất bất chợt” (và ngẫu hứng) bốn câu của Trần Hoài Thư nhiều hơn. Thơ
4 câu của anh như một “hơi
thở ra nhẹ nhàng” dù với một tâm trạng hiu hắt,
buồn!
Ví dụ:
“Anh đã có một thời không tuổi trẻ
Khi hiểu rồi, thì tuổi trẻ đi xa
Chụp tay với, mà lòng thêm nức nở
Một con đò đã gọi mãi không qua!”
(Chụp Bắt)
Hình ảnh “một con đò đã gọi mãi không qua” là con đò đã mãi mãi xuôi dòng
về biển! Thời “không tuổi
trẻ” của anh, cũng là thời của bằng hữu anh (trong đó có tôi) trong cuộc chiến
ngày càng khốc liệt đã thiêu cháy tuổi thanh xuân, mọi ước mơ và cả tình yêu
thương đầu đời của tất cả!
Cho đến lúc “hiểu rồi”, biết đã đánh mất tuổi xuân ngọc ngà hồn nhiên,
thảng thốt ngoảnh lại kiếm tìm với bao hy vọng, tiếc nuối, thì “con đò thanh xuân” kia cũng chỉ một lần
lướt qua, ghé lại, rồi đã vĩnh viễn xa tầm tay với của bao người! Tâm trạng “chụp tay với, mà lòng thêm nức nở” cũng là tâm trạng chung của tuổi
trẻ ngục tù một thời quê nhà điêu linh ( Ban Mai gọi là “thế hệ buồn” *).
Chỉ bốn câu 32 chữ, THT đã phác
họa được “chân dung” tuổi trẻ trong gần 21 năm đao binh, chia cách!
Còn đây là thãm cảnh, nỗi lòng
chung của kiếp người - không riêng gì ai, trong thời trầm luân ấy :
“Nhà đã trống mà mái tình không đủ
Che hiên ngoài thì ướt dột hiên sau
Tội nghiệp lắm có những người không ngủ
Đêm chong đèn thao thức cả đêm thâu!”
(Trống Trải)
Đời đã khổ, nhà đã nghèo, tường
xiêu xơ xác, mà “mái tình” cũng không có đủ để sưởi ấm nỗi
đơn côi! Loan toan hết chuyện mình, đến đau xót chuyện người – mà “mái tình” để
chở che, ẩn trú đôi khi, cũng “thiếu trước hụt sau”! Gắng “đắp đổi” qua
ngày để sống, để tồn tại, tự an ủi lấy mình để hy vọng; nhưng rồi nỗi cô đơn to
lớn quá: “ Che hiên ngoài
thì ướt dột hiên sau”.
“Tội nghiệp lắm có những người không ngủ…”
Chỉ “không ngủ” (hay mất ngủ) không thôi, mà
nhà thơ cũng đã cảm thấy thương xót quặn lòng, huống hồ là bao nỗi tai ương đêm
ngày đang vây chụp xuống quê nhà? Có “không ngủ” (hay mất ngủ) mới có được nỗi
cảm thông sâu sắc đến đêm dài thao thức, đợi chờ…Không có gì khổ tâm, đớn đau,
chạnh lòng hơn cho những người mất ngủ khi phải trằn trọc thâu đêm, chờ sáng!
Chỉ một câu thơ nầy thôi, tôi như thấy cả một quãng đời dài hiu hắt đơn côi của
bản thân, và của bao kiếp người quanh mình một thời khói lửa: “Đêm chong đèn thao thức cả đêm thâu”!
Trước bao đổi thay dâu biển của
cuộc đời, có một khoảnh khắc nào đó, nhà thơ đã “hỏi lòng” như thế nầy:
“Bến kia, lạnh nến đôi hàng
Phố kia, và những con đường lặng im
Nhà kia, đóng cửa im lìm
Sao tôi không đóng nỗi niềm muội mê?”
(Hỏi Lòng)
Tự hỏi mình, nhưng rồi cũng không
tự trả lời cho chính mình – phải chăng đây là tâm trạng bi đát khi con đường
trước mặt cũng đã bị “khép kín”, đang đi dần vào ngõ cụt? Hay đó là một sự tự nguyện
hiến dâng, mà cho hôm nay nhà thơ vẫn
luôn miệt mài bên trang viết đêm đêm với bao hoài vọng nồng nàn?
Thơ bốn câu của Trần Hoài Thư là
một khắc chạm cảnh tình tinh tế, rất “ngẫu cảm”, đơn sơ thôi, nhưng dạt dào cảm
xúc, luôn ghi đậm dấu ấn nhân văn trong lòng người đọc!
Mang
Viên Long
December 2014
