Saturday, April 29, 2017

2838. THƠ CỦA HỌA SĨ MARC CHAGALL - HUỲNH HỮU ỦY ghi chú và chuyển dịch


THƠ CỦA HỌA SĨ
MARC CHAGALL
_________________________________

HUỲNH HỮU ỦY
ghi chú và chuyển dịch

Cô dâu và chú rể bên tháp Eiffel
sơn dầu Marc Chagall, Paris 1938-1939.



Marc Chagall, khuôn mặt vĩ đại của hội họa thế kỷ XX, là một người Bạch Nga gốc Do Thái, chào đời ở Vitebsk vào ngày 7 tháng 7 năm 1887, qua đời ở Saint-Paul-de-Vence năm 1985. Chỉ vài năm sau Cách Mạng Tháng 10, Chagall rời bỏ nước Nga để định cư tại Pháp. Từ đó, ông say đắm làm việc, say đắm sáng tác, góp phần tác động mạnh mẽ vào việc đổi mới ngôn ngữ nghệ thuật, để tạo nên một nền nghệ thuật hiện đại rực rỡ, tráng lệ như chưa từng thấy. Nghệ thuật Marc Chagall tràn ngập ánh sáng Paris, cùng lúc lại tỏa ra chất thơ mộng đậm đặc của một tâm hồn dân gian Nga.

Chagall thường được gọi là một họa-sĩ-nhà-thơ (the poet-painter). Thơ của ông cũng như tranh của ông: chữ viết cũng như các mảng màu và đường nét, đều để kể lể và mô tả thế giới nội tâm và thị kiến về cuộc đời đầy ảo mộng của ông.

Sự tưởng tượng, điều chủ yếu của nghệ thuật Chagall, dường như cũng đã đánh thức những giấc mộng vẫn ngủ yên trong mỗi chúng ta.

Mỗi tác phẩm của ông cũng là một giấc mộng của chính chúng ta.

Hãy thử đọc bài thơ này, Xứ sở nơi đáy tâm hồn tôi / Thuộc về chỉ mình tôi, để thưởng lãm không khí thi ca bay bổng của Chagall, đó cũng là cách tiếp cận, hiểu biết, và có thể khám phá nhiều hơn vũ trụ nghệ thuật của bậc thầy vĩ đại này.


XỨ SỞ NƠI ĐÁY TÂM HỒN TÔI
THUỘC VỀ CHỈ MÌNH TÔI


Xứ sở nơi đáy tâm hồn tôi
Thuộc về chỉ mình tôi.
Tôi đi vào không cần chiếu khán
Như trở về nhà mình
Xứ sở ấy nhìn thấy nỗi buồn của tôi
Và sự cô quạnh của tôi,
Ru tôi vào giấc ngủ
Và khoác trùm lên tôi một sự thinh lặng ngát hương.

Trong tôi những khu vườn nở hoa
Tôi chế tạo ra những đóa hoa
Các khu phố thuộc về của riêng tôi,
Nhưng chẳng còn những mái nhà ở đó,
Chúng đã bị phá hủy từ thời tôi thơ ấu,
Những cư dân lang thang qua tầng khí quyển,
Tìm một chỗ trú ngụ,
Họ sống nơi đáy tâm hồn tôi.

Ấy thế, tại sao tôi mỉm cười
Khi mặt trời dè xẻn chiếu rạng.
Ấy thế, tại sao tôi khóc
Như cơn mưa rơi xuống dịu dàng
Trong đêm tối.

Có một thời tôi có đến hai cái đầu,
Có một thời khi hai khuôn mặt ấy,
Được bao phủ sương khói nhẹ bồng
Rồi tan ra như là hương của một đóa hồng.

Bây giờ có vẻ như
Ngay cả khi đi giật lùi,
Tôi lại tiến lên
Đi hướng về một cánh cửa lớn,
Mà đằng sau đó những bức tường trải dài,
Nơi giấc ngủ làm lặng câm tiếng sấm ì ầm
Và ánh chớp sáng lóe.

Xứ sở nơi đáy tâm hồn tôi
Thuộc về chỉ mình tôi*


* Tạm dịch bài thơ Mine Alone / Is the country in my soul, in lại trong Marc Chagall: Works From The Collection of The Musée National d’Art Moderne, Centre Georges Pompidou, Paris, The Montreal Museum of Fine Art, 1988, p.16