Anthony
Zurcher
Nguồn: BBC Tiếng Việt
Donald Trump đã lật ngược tất cả các dự đoán ngay từ đầu chiến dịch
tranh cử cách đây hơn một năm.
Rất ít người ngờ được ông Trump sẽ đứng ra tranh cử, ông đã tranh
cử. Họ nghĩ ông không thể giành thêm điểm trong các cuộc thăm dò ý kiến, ông đã
giành được thêm điểm. Họ nói ông không thắng được các cuộc bầu cử thứ cấp, ông
đã thắng. Họ nói ông không thể được bầu làm ứng viên của đảng Cộng hòa, ông đã
được bầu.
Cuối cùng, họ nói ông không có cách nào để cạnh tranh, chứ đừng
nói là chiến thắng cuộc tổng tuyển cử này.
Và giờ đây ông đã là tổng thống đắc cử Trump.
Dưới đây là 5 lý do khiến ông làm được điều nhiều người không ngờ
được và không thể hiểu được.
Làn sóng da trắng ủng hộ Trump
Từng thành trì được đánh đổ. Từng bang một, Trump đã giành được
chiến thắng ở Ohio, Florida và North Carolina.
Điều đó làm bà Clinton bị quây trong "bức tường xanh" và
bức tường này cuối cùng cũng bị đổ.
Nơi bám trụ cuối cùng của đảng Dân chủ dựa vào sức mạnh của
Clinton ở các bang Tây bắc nước Mỹ. Đây là các bang đã hàng thế kỷ nay vốn bỏ
phiếu cho đảng Dân chủ, một phần dựa vào sự ủng hộ của các cử tri da đen và
giai cấp lao động da trắng.
Những người thuộc giai cấp lao động da trắng, nhất là những người
không có bằng đại học, cả phụ nữ và đàn ông, đã đồng loạt bỏ rơi đảng Dân chủ.
Những cử tri vùng nông thôn đi bỏ phiếu rất đông. Và những người Mỹ cảm thấy họ
bị chính phủ bỏ rơi và bị tụt hậu so với giới tinh hoa ở các vùng bờ biển cũng
đã lên tiếng.
Dù đảng Dân chủ giữ được những bang như Virginia và Colorado,
Wisconsin đã đổ - và theo đó là hy vọng làm tổng thống của bà Clinton.
Sau cùng, bà Clinton đã thắng vòng bầu cử phổ thông nhờ có sự ủng
hộ mạnh mẽ ở các bang như California và New York, và đã thua ở mức sát nút hơn
dự đoán ở các bang đỏ vốn ủng hộ đảng Cộng hòa như Utah.
Làn sóng Trump đã tràn vào tất cả các bang nó cần tới. Và tràn mạnh.
Một Donald không hạ được
Ông Trump đã bôi nhọ cựu chiến binh có nhiều thành tích John
McCain.
Ông đã gây chiến với hãng tin Fox News và biên tập viên được yêu mến,
Megyn Kelly.
Ông đã gây tranh cãi mạnh khi ông được phỏng vấn về lần ông đã chế
nhạo một cựu hoa hậu gốc Latin khi cô tăng cân.
Ông đã đưa ra lời xin lỗi nửa vời khi đoạn băng video quay ông
khoác lác về những lần đề nghị tình dục với phụ nữ bị tiết lộ.
Ông ngắc ngứ trong ba vòng tranh luận tranh cử tổng thống với các
màn trình diễn ít có sự chuẩn bị.
Tất cả những điều đó không quan trọng. Dù ông bị mất điểm trong
các cuộc thăm dò sau mấy sự cố trên, sự ủng hộ của ông như là lò xo - cuối cùng
đã bật lại.
Có lẽ những vụ tai tiếng của Trump diễn ra nhiều quá và nhanh quá
nên đối thủ chưa kịp trở tay. Có lẽ tính cách và sức lôi cuốn của ông Trump là
quá mạnh, nên các vụ xì căng đan đã chóng qua. Vì lý do gì đi nữa, không gì hạ
được ông.
Người ngoài cuộc
Ông Trump tranh cử chống lại đảng Dân chủ. Ông còn chống lại quyền
lực ngay trong đảng của mình.
Ông đã thắng tất cả.
Ông Trump lên ngôi nhờ đã hạ gục nhiều đối thủ thứ cấp của đảng Cộng
hòa . Một số người, kể cả Marco Rubio, Ted Cruz, Chris Christie và Ben Carson,
cuối cùng cũng phải chùn. Một số người cố chống chọi với Trump, như Jeb Bush và
Thống đốc bang Ohio John Kasich, bây giờ chỉ là người ngoài đảng nhìn vào.
Còn những người còn lại trong đảng, từ người phát ngôn của Thượng
Nghị Viện Paul Ryan trở xuống thì sao? Ông Trump không cần đến sự giúp đỡ của họ
- và có thể ông đã thắng vì ông đã không ngần ngại phản đối họ.
Thái độ không cần ai hết của ông Trump đã thể hiện sự độc lập và vị
trí người ngoài cuộc của ông tại thời điểm mà nhiều người dân Mỹ bất mãn với
Washington (dù họ không đủ bất mãn để đến mức không bầu lại các hạ nghị sĩ đang
giữ ghế).
Các chính trị gia đã cảm nhận được tinh thần này của dân chúng -
chẳng hạn đại biểu Bernie Sanders của đảng Dân chủ, cũng như ông Cruz. Tuy
nhiên, không ai đã nắm bắt được tinh thần này bằng Trump, và ông đã vào được
nhà Nhà Trắng nhờ điều đó.
Nhân tố Comey
Các cuộc thăm dò rõ ràng là đã sai khi dự đoán thành phần và lựa
chọn của các vùng bầu cử, nhất là ở các bang miền Trung Tây Mỹ. Tuy nhiên,
trong những ngày cuối cùng của chiến dịch, sự thật là các kết quả thăm dò cho
thấy hai đối thủ sát nút và Trump có thể có đường thắng cử.
Con đường này không hề rõ cách đây hai tuần, khi mà giám đốc FBI
James Comey đưa ra lá thư thông báo cơ quan này sẽ mở lại cuộc điều tra về việc
sử dụng email cá nhân của bà Clinton.
Đúng là thời điểm đó, các kết quả thăm dò cho thấy khoảng cách
đang thu hẹp, nhưng ông Trump được nhiều điểm nhất trong mấy tuần từ khi ông
Comey đưa ra lá thư đầu tiên thông báo mở lại cuộc điều tra, cho đến khi ông có
lá thư thứ hai nói FBI sẽ ngừng điều tra bà Clinton.
Dường như trong thời gian này, ông Trump đã củng cố đại bản doanh
của mình thành công, đưa những người có quan điểm bảo thủ lâu năm về phe mình
và làm tan vỡ hy vọng đưa ra thông điệp cuối chiến dịch ấn tượng với các cử tri
Mỹ của bà Clinton.
Tất nhiên, các động thái của ông Comey sẽ không bao giờ là yếu tố
quan trọng nếu bà Clinton luôn nghiêm chỉnh gửi tất cả các email công việc của
mình qua các máy chủ của Bộ Ngoại Giao Hoa Kỳ. Điều này sẽ còn làm bà phải suy
ngẫm lâu.
Tin vào bản năng
Cuộc tranh cử của ông Trump là không truyền thống nhất từ trước tới
nay, nhưng cuối cùng ông lại thạo hơn tất cả các chuyên gia.
Ông chi nhiều tiền để mua mũ hơn là để thuê những người dự đoán
phiếu bầu. Ông đến vận động ở các bang như Wisconsin và Michigan nơi mọi người
nói ông không có khả năng thắng.
Ông tổ chức các cuộc gặp mặt cử tri lớn thay vì tập trung gõ cửa từng
nhà và vận động dân đi bầu.
Ông có cuộc đại hội chính trị quốc gia bất đồng và có lúc hỗn loạn,
và một bài phát biểu nhận chức ứng viên đen tối nhất trong các bài phát biểu
cùng loại trong lịch sử chính trị đương thời Mỹ.
Ông chi tiêu ít hơn rất nhiều so với chiến dịch tranh cử của bà
Clinton, cũng như ở vòng bầu cử đảng Cộng hòa thứ cấp. Ông lật ngược các tôn chỉ
làm thế nào để thắng cử tổng thống.
Tất cả các quyết định này của ông Trump - và nhiều quyết định nữa
- bị chế nhạo trong giới "hiểu biết".
Tuy nhiên, cuối cùng thì các quyết định của ông Trump đã mang lại
kết quả. Ông Trump và những người thân cận nhất của ông - con cái ông và một số
ít cố vấn - sẽ là người cười sau. Và họ sẽ làm điều đó từ Nhà Trắng.
