Ảnh: internet
Hồi
thập niên 1940 - 1950 nước mình còn ăn Tết Tây, tôi nhớ năm nào cũng vậy, Nội từ
Sài Gòn lên Ban Mê Thuột thường xách theo chục xoài 12 trái và mấy xấp bánh
tráng phồng khoai, phồng sữa cho cả nhà ăn Tết. Có năm không có xoài thì Nội
mua cam, nho, hoặc chôm chôm tróc và vài hộp bơ Bretel chánh hiệu Pháp. Còn Ba
Má thì sắm cho hai anh em tôi quần áo mới, giày sandal mới, nón nỉ mới. Buổi tối
đi ngủ tuy nôn nao chờ trời mau sáng nhưng ở cái "tuổi thần tiên" vừa
chui vô mùng là tôi ngủ mất đất. Rạng sáng hôm sau, ngày đầu năm mới vừa bét mắt
ra hai anh em tôi đã hí hửng lên đồ mới keng, nhảy nhót khắp nhà như khỉ rồi ba
chân bốn cẳng ào ra đường chạy đi tìm những viên pháo chuột về để dành đốt chơi.
- A! Nhà thằng Tèo đang đốt pháo! Chạy
lẹ cu! Anh tôi vừa la vừa lôi tôi chạy nháo nhào.
- Ê! Nhà ngoại con Mén đốt pháo, tụi
bây ơi! Thằng Trúng con bác Chín Râu, cái thằng âm binh cầm đầu
đám lâu la, hô hào.
Phía
rạp xi-nê Lô-Đô đang đốt pháo! Trước cổng trường tiểu học Nguyễn Công Trứ cũng
đốt pháo. Rồi dưới suối Đốc Học, trên chùa Khải Đoan, nhà thờ Chính tòa không
ngừng tiếng pháo. Pháo nổ chỗ này. Chỗ kia pháo nổ. Suốt buổi sáng đầu năm đến xế
trưa hầu như chỗ nào cũng nghe pháo nổ ì đùng điếc con ráy, chưa kể pháo chà,
pháo chuột nồ đì đẹt như con nít bị phong giựt giẫy nẩy trông rất vui mắt, vui
tai. Cứ thế, thấy chỗ nào, nhà nào đốt pháo là anh em tôi nhập bọn với mấy đứa hàng
xóm trạc tuổi hè nhau chạy tới. Mà sao tụi nó chạy lẹ quá chừng. Cứ như ma rượt;
đã vậy còn lanh như sóc.
Mở
to cặp mắt háo hức đứng chờ tràng pháo dài sọc vừa dứt là mạnh đứa nào đứa nầy
lẹ làng nhào vô lấy chân giạt giạt, lấy tay khều khều tìm những viên pháo chưa
kịp nổ nằm lẫn trong đống xác pháo rách bươm còn bốc mùi khét nghẹt. Vốn chậm lụt,
lần nào tôi cũng trớt quớt. Có lần tôi mừng tíu tít lượm được viên pháo còn ngòi
nguyên si chưa kịp bỏ túi thì bất thình lình pháo nhà ta nổ cho mầy một phát tá
hỏa tam tinh.
Hồn
vía lên mây, mặt cắt không còn hột máu, tôi mếu máo khóc ôm ngón tay bị tét,
máu chảy... rì rào cắm đầu chạy về nhà... méc Má. Hihi.
Ôi, lúc đó tuổi thơ của chúng tôi vô tư la cà
khắp xóm thấy mà thương.
Ăn
Tết đâu được vài năm thì sau khi chính thể mới Việt Nam Cộng Hòa được thành lập,
Tổng thống Ngô Đình Diệm bãi bỏ "ăn" Tết Tây. Chao ôi, giữa những năm
tháng sống thật hồn nhiên, với cái tuổi trong veo chúng tôi có biết gì về luật biến
thiên của trời đất cũng như những biến cố chính trị của đất nước mình.
Rồi
thời gian chớp bể trôi đi. Theo đà chiến cuộc ngày một leo thang ác liệt, lũ trẻ
chúng tôi lớn lên như những con chim ra ràng, hầu hết đều đi vào mặt trận. Những
thằng bạn hàng xóm hay bạn học ngày xưa, mười thằng ôm súng ra đi hết bảy thằng
ngã xuống, trong đó có ông anh thuở ấu thời của tôi đã hy sinh vào mùa hè 1972 ở
Kontum. Trong chiến tranh có biết bao nhiêu chiến sĩ vô danh đã âm thầm hy sinh
như vậy.
Ở
đời có những cái nghĩ cũng ngộ. Từ ngày chính phủ Ngô Đình Diệm bỏ lệnh ăn Tết
Tây, lũ trẻ ngù ngờ cũng tĩnh khô. Không Tết Tây thì có Tết Ta, riết rồi tôi tưởng
tết Tây đã... chết từ đời tám hoánh. Ai dè khi tôi lưu lạc ra nước ngoài từ năm
1980 nó vẫn... sống nhăn răng. Hồi nhỏ đầu óc ngây ngô cứ tưởng ở Việt Nam mới
có... Tết Tây. Khi lớn lên rồi mới biết Tết Tây còn gọi là Tết Dương lịch là
ngày lễ lớn đầu năm của nhiều dân tộc trên thế giới.
Nghe
nói hiện nay ở bên nhà người Việt mình lại ăn Tết Tây như xưa. Tết Tây (bonne
anneé) hay Tết Dương lịch (happy new year) lại được Việt hóa trở thành nét đẹp
văn hóa của ngày lễ truyền thống, khởi đầu một ngày năm mới tràn đầy tin yêu, hy
vọng, may mắn và hạnh phúc.
Phan Ni Tấn
