Ngày cuối năm Giáp Ngọ, nhà thơ
Thành Tôn gửi cho mẫu tin văn học trên tạp chí Bách Khoa tháng 1-1974, kỷ niệm
một thời sinh hoạt văn nghệ của Sài Gòn. Cám ơn anh Thành Tôn, và xin gửi bản
tin này đến blog Phạm Cao Hoàng như một san sẻ với các bạn.
CỦA NĂM SỬU
Trước
tình trạng giấy má khan hiếm và phát hành khó khăn, ông Nguyễn Hiến Lê khi trả
lời cuộc phỏng vấn của tạp chí Thời Tập có tiên đoán là sang năm 1974, sẽ không
có tác phẩm văn nghệ ra đời. Nếu lời tiên tri của nhà văn Nguyễn Hiến Lê là
đúng, thì tập truyện Sông Sương Mù của Lữ Quỳnh do nhà Ý Thức xuất bản sẽ trở
thành một cái mốc văn học : Đó là cuốn truyện cuối cùng của thời văn học khốn
khó.
Tác
phẩm mang đủ dấu vết của thời mạt pháp : in xong từ tháng 7 nhưng vì tác giả bận
quân vụ, không nhờ ai lo hộ cho việc phát hành. Nhà xuất bản tạm ngưng hoạt động
đồng thời với tạp chí Ý Thức, đem hết sức tàn vùng dậy lần
cuối để thử xem ý thức con người còn đủ mạnh đủ vững giữa một thế giới dày đặc
sương mù. Chiều dày tập truyện mỏng manh ( tác phẩm chưa tới 100 trang ). Nhưng
không phải là cái mỏng manh của yếu ớt. Đó là cái mỏng sắc bén của lưỡi dao cạo.
Mỗi truyện là một nhắc nhở, là một cách đặt vấn đề hết sức thẳng thắn, can đảm.
Mỗi nhân vật đều có cá tính thật đậm nét, mỗi lời nói là mỗi cô đọng của tâm thức.
Vì vậy cái tên Sông Sương Mù không biểu lộ trạng thái hoài nghi, mà chỉ là cái
nền cần thiết cho ý thức sáng suốt.
Nếu
không kể ngày in xong, mà chỉ kể ngày Sông Sương Mù xuất hiện như một thời điểm
văn học thì tác phẩm thứ nhì của Lữ Quỳnh có đầy đủ bản chất của cái phút cuối
cùng : thống thiết hy vọng, chói chang và nhất là quý giá ngay trong vẻ mỏng
manh.
THU THỦY
(Bách
Khoa số 391, 15-1- 1974)
