B A N M A I
Hồi sinh cơn hôn mê
Viết tặng những người bạn văn đàn anh của tôi
“thường có những giấc mơ
gặp gỡ bạn bè
những người bạn ra đi đã nhiều
năm
nay kéo về
nói cười ấm áp
tôi rất vui
rất vui trong từng đêm như thế
để lúc tỉnh ra
ngồi một mình trong bóng tối
quạnh hiu”
(*)
Tháng 6, khi những cơn gió Lào khô rốc từ Vịnh Bengal thổi vào dãy
Trường Sơn đem hơi nóng ngùn ngụt lửa phả vào mặt, đó là lúc các tin buồn tới
tấp bay về bên tôi. Từng người, từng người bạn thay nhau giã từ cuộc chơi. Cái
nóng hực lửa bên ngoài, và cái nóng trong lòng tôi ngày một dâng cao.
Mới tuần trước thôi, anh
Nguyễn Xuân Hoàng vẫn còn email trả lời, anh nói bài viết này anh thích quá cho
anh post trên Voa đi, tôi còn đùa anh mệt như vậy mà vẫn còn làm việc sao, tùy
anh thôi. Em sẽ gửi các bài tùy bút ngắn anh đọc hàng ngày cho vui.
Đó là thời gian sau này khi
biết bệnh tình anh đến giai đoạn cuối, anh đau đớn với cơn bệnh ung thư chống
chọi hàng giờ, tôi không còn email hỏi thăm sức khỏe nữa. Vô ích, sáo rỗng.
Đừng đụng đến vấn đề này, hãy viết những cái gì nhẹ nhàng cho anh đọc, anh vui.
Nhiều hôm sau khi hóa trị về,
chắc là đau đớn lắm, không kiềm hãm nổi anh viết, anh chỉ muốn chết thôi, bây
giờ ước mơ lớn nhất của anh là được chết.
Tôi biết, một người đàn ông
can trường như anh mà thốt lời như vậy là đã quá giới hạn chịu đựng của con
người, anh đang chống chọi với nỗi đau kinh hoàng. Bắt đầu hôm đó, tuần nào tôi
cũng gửi cho anh vài câu chuyện vui, vài dòng tùy bút, không nói đến chuyện tử
sinh. Tôi biết, anh muốn quên cơn đau trong những khoảng thời gian cơn bệnh
không hoành hành.
Tôi xem anh như một người anh
lớn, bắt đầu từ ngày Cổ Ngư giới thiệu tôi đăng bài trên trang web Tạp chí Văn
của anh. Lúc đó Tạp chí Văn có trang chuyên đề TCS do chị Lệ phụ trách, bạn tôi
rủ rê viết bài cho vui.
Nguyễn Xuân Hoàng với tiểu
thuyết “Khu rừng hực lửa” đăng nhiều kỳ trên Tạp chí Văn trước 75, những
cuốn tạp chí trong tủ sách gia đình khi lớn lên tôi đã đọc. Tôi không ngờ có
ngày mình lại quen biết với người chủ biên Tạp chí Văn này.
Anh nhiều lần gửi các tập Tạp chí Văn về cho tôi nhưng lần nào
cũng “thất lạc”. Mấy năm trước, anh đề nghị tôi cho anh post bài trên Voa Tiếng
Việt, trang blog văn học nghệ thuật của anh. Tôi cộng tác với trang nhà của anh
từ đó. Tôi tin một giáo sư am tường Triết học, một nhà văn dày dạn kinh nghiệm
như anh, chắc chắn hiểu rỏ lẽ vô thường, và anh đã dọn sẵn cho mình những giây
phút cuối thanh thản nhẹ nhàng. Trong “Bất cứ lúc nào bất cứ ở đâu” anh
đã từng viết: Đừng sợ. Sống
thì khó chứ chết thì ai mà chẳng có phần.
Hôm qua, tôi điện thoại thăm
cô Chi nhân ngày giỗ thầy Giác, nghe giọng nói của tôi cô Chi mừng tủi, cô bật
khóc rồi cố kìm nén, cô nói, cô mừng lắm, nghe giọng em cô mừng lắm. Thắp giúp
em một nén nhang trên bàn thờ thầy nha cô. Năm nay cô mãn tang, bạn bè của thầy
về đông lắm em, cô làm giỗ thầy hôm chủ nhật rồi, không phải hôm nay, vì ở Mỹ
người ta làm gì cũng chờ đến chủ nhật, ngày thường họ đi làm hết. Giỗ thầy cũng
vậy đó em.
Cô thông báo ông Tạ Chí Đại Trường bạn thầy cũng đang nguy kịch,
ông ấy ở một mình không có gia đình, cô vào thăm luôn, mấy hôm trước cô thấy
ông ấy không còn tỉnh nữa, đã mê sảng rồi. Ông Nguyễn Xuân Hoàng thì cũng đang
chống chọi ở giai đoạn cuối, chị Vy vợ ông cũng đau nặng chạy thận vô ra nhà
thương hàng ngày. Anh Lữ Quỳnh sức khỏe cũng đang có vấn đề, nghe nói đang dò
tìm các mạch máu trên não, không biết ác tính hay lành tính đây.
Những tin tức này tôi đã biết,
nhưng nghe cô nói tôi vẫn nao lòng, cuộc đời thật quá phù du cô ơi, ai rồi cũng
đến ngày đó mà, em rồi cũng vậy thôi.
***
Với tôi, Lữ Quỳnh như một
người anh trai mà tôi trân quý.
Tôi quen anh cũng thật tình cờ.
Tôi quen anh cũng thật tình cờ.
Một ngày mùa hè mấy năm về
trước, tôi bắt gặp bài viết của nhà thơ Du Tử Lê giới thiệu tập truyện “Những
cơn mưa mùa đông” của Lữ Quỳnh do nhà xuất bản của Trần Hoài Thư ấn hành.
Tôi email cho Trần Hoài Thư và Lữ Quỳnh hỏi thăm về tập sách, thời gian này tôi
đang tìm hiểu dòng Văn chương hải ngoại.
Ngay lập tức tôi nhận được
phản hồi, và một tháng sau tôi nhận sách của anh từ một người bạn đem về nước.
Anh nói, sách bên này gửi qua bưu điện thường thất lạc.
Khi biết tôi là tác giả tập
sách “Trịnh Công Sơn vết chân dã tràng” anh rất vui.
Mấy ngày sau, Lữ Quỳnh email
hỏi tôi tập sách Trịnh Công Sơn ở Việt Nam ra sao rồi, báo chí dòng chính mấy
năm trước đánh tơi bời em có ảnh hưởng gì không? Sách có được tái bản không?
Tôi nói em vẫn bình thường, sách bán hết rồi, người tìm mua không có. Sau khi
báo chí đưa tin, Cục Xuất Bản đã yêu cầu lần sau tái bản phải chỉnh sửa lại phần
“Trịnh Công Sơn và Chiến tranh Việt Nam” nên có lẽ em sẽ không tái bản
lúc này vì em muốn giữ nguyên quan điểm của mình.
Thật bất ngờ, khi tôi nghe anh
nói anh sẽ gọi điện thoại cho NXB Văn Mới tại Cali, giúp tôi xuất bản sách tại
Mỹ. Anh thấy sách của em in ở Việt Nam có bày bán bên này. TCS là bạn của anh,
và anh muốn những cuốn sách nghiêm túc viết về bạn của mình được phổ biến rộng
rãi cho người Việt đọc. Và chỉ trong vòng 4 tháng sau tập sách đã tái bản ở Mỹ,
một điều mà tôi không dám nghĩ đến. Với tôi, đó là một ân tình tôi không bao
giờ quên.
Lần đầu tiên gặp anh ở Huế, nhân dịp khai mạc phòng tranh Đinh
Cường tại Nguyễn Trường Tộ ngôi nhà ngày xưa của Trịnh Công Sơn, anh từ tốn,
chân tình và rất chu đáo. Tôi thật hạnh phúc và may mắn có được những người bạn
như các anh, những người bạn lớn hơn tôi mấy thế hệ mà tôi kính trọng, bên họ
tôi luôn có cảm giác an toàn, ấm áp.
Giờ đây, nghe tin các anh đều
bạo bệnh, tôi thật đau buồn, ở xa không biết làm gì chỉ biết ngóng tin. Lâu lâu
anh Lữ Quỳnh điện thoại thăm hỏi là tôi vui cả ngày.
Tôi vẫn còn nhớ ngày Cao Xuân
Huy bệnh nặng, Trần Vũ báo tin, tôi điện thoại xin phép anh làm chuyên đề trên
Vanchuongviet nhưng chưa kịp thực hiện anh đã mệnh chung, ngày đó tôi ân hận
hoài. Rồi đến cái chết của nhà thơ Chu Trầm Nguyên Minh, người mà tôi chưa kịp
nói lời cảm ơn, chưa kịp viết bài cho cuốn thơ “Lời tình buồn” với những
ca từ mà thế hệ tôi ai cũng thuộc:
Anh đi rồi còn ai vuốt tóc/Lời tình thơm
sách vở học trò/Đêm xuống rồi em buồn không hở/
Càng lớn, tôi càng thấy tình
bạn quý giá vô cùng, tìm một người bạn chơi được đã khó, kiếm được người tri kỷ hiểu mình
càng khó hơn.
Có lẽ những người làm nghệ
thuật, là những người thường cô đơn nhất, mặc dù bạn bè của họ lúc nào cũng vây
quanh.
Trong tập thơ “Sinh nhật của một người không còn trẻ” anh Lữ Quỳnh từng viết:
Những ngọn nến thắp
Là hồi ức
buồn…
…
Một ly mình. Và một ly không
Quán hoa giấy chiều nay lãng
đãng
Uống ngụm nắng tàn trong chiếc
ly không
Chiếc ly không là một chỗ ngồi
trống vắng, là bóng dáng của một người bạn đã đi xa.
Bây giờ tôi mới hiểu vì sao
ngày xưa, Trịnh Công Sơn đã viết tình bạn quý hơn tình yêu: “May thay trong
đời vừa có tình yêu vừa có tình bạn. Tình bạn thường có khuôn mặt thật hơn tình
yêu. Sự bội bạc trong tình bạn cũng có, nhưng không nhiều. Tôi thấy tình bạn
quý hơn tình yêu vì tình bạn có khả năng làm hồi sinh một cơn hôn mê và làm
phục sinh một cuộc đời tưởng rằng không còn tái tạo được nữa."
Tôi biết, những người bạn thế
hệ các anh đã từng sống như vậy. Và tôi cũng tin một tình bạn quý có khả năng làm
hồi sinh một cơn hôn mê và làm phục sinh một cuộc đời tưởng rằng không còn tái
tạo được.
Quy Nhơn, 5/7/2014
Ban Mai
(*) Thơ Lữ Quỳnh
