ĐẾN VỚI CÁC BẠN… QUẠ
Nguyễn Xuân Thiệp
Tháng Chín vừa qua đánh dấu năm năm
Phạm Chi Lan chia tay bạn bè (Lan ra đi ngày 21 tháng 9. 2009). Hôm nay, Nguyễn
muốn một lần nữa cùng với các bạn Quạ tưởng nhớ những người bạn tài năng và dễ
thương của chúng ta.
Nguyễn Xuân Thiệp
Vào thu 2015
Trước
hết xin được thưa:
Nguyễn tôi không ở trong Nhóm Quạ Ô Thước của
Phạm Chi Lan, nhưng đã tham dự nhiều sinh họat của Nhóm vì yêu mến các bạn trẻ
ở đây. Hôm nay, sau khi Phạm Chi Lan đã ra đi, ngồi nhìn lại thì thấy ít ra
cũng đã bốn lần mình đến với các bạn…Quạ. Hai lần ở tại Dallas này, và hai lần
ở Phố Lầy (Foley), Alabama, trong nhà Hoàng Đình Bình và Khánh Vy bên hồ nước
xanh màu xanh horstensia như mê. Nhớ cũng đã đôi lần viết về những tiếng đọc
thơ tiếng đàn tiếng hát của các bạn Quạ, nhưng văn bản trôi giạt đi đâu không
còn nhớ nữa. Vậy mà châu về Hợp Phố, hôm qua (24 tháng 9. 2009) Đinh Yên Thảo
forward cho bài viết về cuộc họp mặt với các bạn Ô Thước do Nguyễn Phước Nguyên
gởi tới. Bài viết tới nay là đã 10 năm, đọc lại Nguyễn tôi thấy bồi hồi xúc
động, bao nhiêu bóng ảnh trở về. Cảm ơn Nguyễn Phước Nguyên, cảm ơn Đinh Yên
Thảo, và xin mời bạn bè trở về với không khí 10 năm trước khi còn Phạm Chi Lan.
Và còn niềm vui.
Bây giờ xin được cùng bạn bè trở lại một đêm
của Dallas tháng 11 năm 1999.
Đêm ấy, có những vì sao trên chòm cây phong
du dần đỏ.
Đã hai năm rồi, tôi đến với các bạn Quạ
trong nhóm Ô Thước. 1997 và 1999. Cả hai lần đều cho tôi niềm hứng khởi và
những xúc cảm nghệ thuật.
Lần thứ nhất, năm 1997, tại tòa soạn báo
Vietnam Weekly trên đường W. Walnut, Garland. Cũng vào thời gian này, gần cuối
thu, cận với Thanksgiving. Còn nhớ những ngọn cây cạnh con suối cạn lòng nằm
phía sau tòa soạn lúc ấy rực lên nhiều gam màu, vàng nâu đỏ tím ngân nga, có cả
màu rượu chát, và lá thì bay rải đầy trên đất. Đêm ấy có rượu và hoa hồng với
những ngọn nến cháy trên bàn. Tất nhiên, có nhiều ca khúc với những bài thơ.
Các bạn Quạ của tôi đều hồn nhiên và chân thực. Họ đều trẻ, thành đạt và có
nghề nghiệp vững chắc, nhưng nhất định không chịu đánh mất mình trong vòng quay
của cuộc sống thực dụng. Họ yêu tiếng mẹ -viết báo, làm thơ, sáng tác nhạc. Đêm
ấy, anh Dũng từ Florida đến đã hát một ca khúc viết từ thơ của Chinh. Có vầng
trăng non và đàn ngựa của ấu thơ, có mùa hạ huyền như một thứ nostalgia về một
miền được gọi là địa đàng của con người. Tôi yêu bài hát này và cả ca khúc của
Ian Bùi viết từ một ý thơ của Cummings. Tôi
mang tim em trong trái tim tôi. I carry your heart in my heart. Nhiều người
hát lắm. Nguyễn Phước Nguyên chìm đắm trong những cơn mơ ảo hoặc và những hiện
thực thô xám của đời sống. Và có nhiều người đọc thơ nữa, tất nhiên. Tôi rất
quý những bài thơ của Thận Nhiên, người mà tôi nghĩ, cũng như Chinh và Nguyễn
Phước Nguyên, sẽ băng lên trên con đường sáng tạo. Còn Lan, Phạm Chi Lan. Còn
Trần Lộc và Nguyên Nhi. Trí nhớ tôi như một ống kính vạn hoa, đầy hình ảnh của
các bạn quạ. Đêm hôm đến với các bạn lần đầu, tôi đã đọc bài "Ánh
Trăng", dài 260 câu. Điều ngạc
nhiên và làm tôi cảm động, ghi nhớ tới giờ này, là các bạn Quạ đã lắng nghe, có
con còn kêu lên khe khẽ và bay đảo với vầng trăng. Cám ơn. Cám ơn như tôi đã
từng cám ơn người.
Và đêm cuối tuần qua, 20 Nov. 1999, đánh dấu
tận cùng những thế kỷ chập chùng và thiên niên kỷ của ánh sáng và bóng
tối. Lần thứ hai, tôi đến với các bạn
quạ của tôi trong một nhà hàng có bày tranh ở khu phía Đông của thành phố
Garland. Nhà hàng này là của Dạ Thảo, họa sĩ, cũng ở trong Nhóm Quạ. Năm
rồi, năm1998, tôi cũng chuẩn bị túi thơ và chai rượu đỏ để ra bờ biển Galveston
cùng các bạn, sống một đêm với tiếng sóng từ ngàn trùng xa dội lại tiếng buồn
đất nước tôi. Nguyễn Phước Nguyên nói, Nguyên cùng Nguyễn Gia Tú và một vài bạn
nữa, đã thuê một ngôi nhà nằm ngay trên bãi biển, sát chân ngọn sóng. Và đêm đó
sẽ đốt lửa như người tiền sử. Nghe thế, tôi mê lắm. Nhưng rồi không hiểu sao
chuyện lại không thành. Và năm 1999... Đêm ấy có những vì sao trên chòm cây
phong du dần đỏ. Tôi được thấy lại khuôn
mặt của các bạn Quạ năm nào. Có thêm vài khuôn mặt nữa về tụ lại với nhau.
Chinh - Đinh Trường Chinh, con trai bạn tôi Đinh Cường - Nguyễn Tư Phương và
Hoàng Đình Bình - Khánh Vy. Và anh Tiến với Bạch Cúc. Thu Thuyền. Còn ai nữa,
các bạn nhắc giùm tôi. Nhớ rồi, dẫu còn thiếu sót, có những vị khách từ Houston
đến - trong đó có đôi song ca Nguyễn văn Sâm và Nguyễn Thị Long An, có Đào Vĩnh
Tuấn ngâm "Đôi Mắt Người Sơn Tây" rất hay. Tôi ngạc nhiên và xúc động
khi Hoàng Đình Bình và Khánh Vy lên hát một ca khúc viết từ thơ của tôi -
"Bài tình tháng giêng". ...tháng
giêng rồi đó em bài tình này đoạn cuối tháng giêng rồi đó em những ngọn buồn
gió thổi anh làm mây trên đồi ... Tôi sống lại ... những ngọn đồi ở Pleiku
năm 1974... mây trên rừng hoa vông đỏ ... những sợi dây trời giăng qua mùa gió
...Tiếng đàn của Bình và tiếng hát Vy thật là tuyệt vời. Hát như ở sân trường đại học Văn Khoa buổi
thịnh thời Trịnh Công Sơn và Khánh Ly. Hát như trong quán Nhân Văn buổi đầu rực
rỡ nhất của Lê Uyên và Phương. Tôi đứng lên cám ơn hai bạn, nói rằng tôi đã
sống lại những cảm xúc cách đây hai mươi lăm năm. Rằng cái gì đã có một đời
sống thì luôn đòi được sống lại. "Bài Tình tháng giêng", chẳng hạn,
đã có một đời sống mới trong ca khúc của Bình và tiếng hát Khánh Vy. Bình và Vy còn hát mấy bài nữa, trong đó có
một bài viết từ thơ Bùi Giáng. Một ca khúc tuyệt hay, đẹp cả nhạc lẫn ca
từ. Dịp này, Nguyễn Phước Nguyên không
hát mà đọc thơ - Chiều nghe đời phù dung. Nguyên làm bài này là cho tôi. Tôi
hiểu như vậy nhưng không biết nói sao cho hết ý hết tình. Hai chữ cám ơn phải
có thêm ba chấm đằng sau nừa, may ra ... Tôi nhớ ... đêm, ngoài những vì sao
trên chòm cây phong du dần đỏ, còn có trăng thượng tuần. Nó không có mặt trong
phòng, nhưng vẫn sáng ở đâu đó, nếu ta biết nhìn sự vật trong cái hiện thực
mênh mông nhiều tầng nhiều lớp của nó. "Bấy giờ là bây giờ, bao giờ cũng
là bây giờ..." Trương Nguyễn Thi Thanh chẳng hạn đã bỏ cuộc chơi mà còn có
mặt trong ca khúc của Ian Bùi. Và Lư Ngọc Dung, trong những lời ru của đá. Đôi
mắt người Sơn Tây ở đâu, đôi mắt nâu của người ở đâu, mà tôi vẫn nhìn thấy
trong đêm có nến trắng, hoa hồng và rượu đỏ. Ra về, Phạm Chi Lan nói, năm nào
có chú là không khí thấy ấm áp. Thực vậy ư? Phải nói ngược lại: tóc tôi nay đã thành
mây trắng đến với các bạn để tìm chút ấm áp. Và tôi đã tìm được. Còn tới bao
giờ nữa ... một ngày ta không có mặt trên cõi đời này mà vẫn hiện diện ở đâu
đó. Thực tình tôi yêu và quý các bạn quạ. Những Bình những Chinh và những
Nguyên, ôi Thảo và Lan, và ... và ... nữa. Các bạn còn trẻ lắm, như tôi của
những mùa hè Đà Lạt khi cùng Đinh Cường, Thanh Sâm và Sơn rong chơi.. Như tôi
của quán sách Nhân Văn ngày nọ, trong tiếng đàn thùng của Lê Uyên Phương. Và
tôi cũng muốn bắt chước Maria Rilke để nói với người thi sĩ trẻ tuổi một vài
lời. Rằng... Như tôi đã nói với Trầm
Hương trong một quán cà phê ở đường Pasteur, Saigon, trước lúc bỏ nước ra đi.
Nhưng xét lại, thấy mình chưa đủ tầm vóc như Rilke nên đành im tiếng. Chờ những chiếc lá phong du chín đỏ, chờ
những cánh chim di thê lên đường... và chờ mùa hoa dã quỳ nở lại.
Nguyễn Xuân Thiệp
Phạm Chi Lan và bằng hữu ở Forest Cove đầu năm 2009
