Đây là một người phụ nữ vĩ đại, vĩ đại không phải bởi chiều cao 1,83 m, mà bởi cái cách bà đã tự viết những trang sách của cuộc đời mình. Từ tuổi thơ ấu tủi nhục, qua thời thanh xuân nhọc nhằn, để rồi, bằng trí thông minh, sức phấn đấu và tài năng xuất chúng, bà đã từng bước vươn lên và trở thành ngôi sao sáng trên nhiều lĩnh vực.
Hãy thử điểm qua những công việc bà từng làm: vũ công, ca sĩ, diễn viên kịch, tài tử điện ảnh, tài xế, nhà biên kịch, người viết tiểu sử, sử gia, nhà hoạt động cho dân quyền, bảo vệ quyền lợi và giá trị của người da màu, giáo sư, nhà báo, và tất nhiên, nhà văn, nhà thơ.
Riêng trong lĩnh vực văn chương, ngòi bút của bà rất đa dạng.
Maya Angelou từng viết kịch bản cho phim truyền hình và điện ảnh.
Từ cuốn hồi ký - tự truyện đầu tiên I Know Why The Caged Bird Sings ( Tôi biết vì sao chim trong lồng hót ), xuất bản năm 1967, đến cuốn thứ bảy Me & Mom & Me ( Tôi & Mẹ & Tôi ), xuất bản năm bà 85 tuổi, 2013, bà được xem là tác giả viết tự truyện nhiều nhất và nổi tiếng nhất.
"Tất cả tác phẩm của tôi, cuộc đời tôi, mọi việc tôi làm đều xoay quanh sự sinh tồn, không phải thứ sinh tồn trần trụi, khủng khiếp, khó nhọc, mà là sinh tồn với khoan dung và niềm tin. Mỗi người có thể đương đầu với nhiều sự thất bại, nhưng không được để bị đánh bại."
Nhiều chi tiết ly kỳ, đau đớn của cuộc đời đầy sóng gió của Maya Angelou đã được tường thuật trong bảy tập tự truyện này. Chuyện cha mẹ ly dị rồi khi mới ba tuổi bà và anh trai bị đưa lên tàu lửa gởi đến sống với bà ngoại ở xa nhà. Chuyện bà bị bạn trai của mẹ hãm hiếp khi mới 8 tuổi. Chuyện bà phải tịnh khẩu gần sáu năm khi biết người đàn ông gây tội lỗi bị đánh chết. Chuyện bà sớm làm mẹ ở tuổi mười bảy, ngay khi mới tốt nghiệp trung học. Chuyện bà phải làm đủ thứ nghề để mưu sinh: vũ công ở hộp đêm, bồi bàn, tài xế, có lúc phải lăn lộn chốn bán phấn buôn hương... Chuyện bà gặp và trở thành người đồng hành với những nhân vật lãnh đạo phong trào tranh đấu chống nạn phân biệt chủng tộc ( Malcolm X., Martin Luther King, Jr. )
Nhiều chi tiết khác trong cuộc đời đầy sóng gió của bà khiến người đọc ngạc nhiên thú vị. Đó là thời gian bà theo ban kịch Porgy and Bess sang trình diễn tại các nước châu Âu và châu Phi,(1954-1955), bà bắt đầu học ngôn ngữ của các quốc gia bà đi qua, sau đó tiếp tục học và nói được sáu thứ tiếng, trong đó có tiếng Pháp. Đó là việc bà nhận lời giảng dạy tại Đại học Wake Forest University tại Winston- Salem, tiểu bang Bắc Carolina ( 1981 ), để từ đó trở thành giáo sư cho đến cuối đời. Bà phụ trách nhiều bộ môn: lịch sử, triết học, mỹ học, thần học, kịch nghệ, viết văn ( trong khi chính bà chưa qua trường đại học nào! ) "Tôi không phải là nhà văn dạy học, tôi là nhà giáo viết văn. Và tôi phải làm việc ở Wake Forest để ý thức điều đó. "
Bà đã có rất nhiều tập thơ được xuất bản, trong đó nhiều tập trở thành best-seller, nhiều bài được đưa vào giảng dạy ở trung học và đại học. Tập thơ Just Give Me a Cool Drink 'Fore I Diiie ( Hãy cho tôi uống một ly nước mát trước khi tôi chết ) được đề nghị trao giải thưởng Pulitzer. Bà đã được Tổng thống Bill Clinton mời đọc thơ tại lễ đăng quang năm 1993: Bài thơ On the Pulse of Morning ( Nhịp đập buổi sáng ) 668 chữ đã vang lên trước hàng ngàn quan khách tham dự và hàng triệu khán giả truyền hình, bày tỏ niềm hy vọng con người sẽ vượt qua bất công và khốn khó bằng lòng vị tha và tình yêu thương. Bà là người phụ nữ đầu tiên trong lịch sử Hoa Kỳ được nhận vinh dự này ( trước đó là nhà thơ Robert Frost, đọc thơ trong lễ nhậm chức của Tổng Thống John F. Kennedy, 1961 ).
Maya Angelou đã nhận được hàng chục văn bằng danh dự của các trường đại học, đã được trao tặng nhiều huân chương cao quý: National Medal of Arts ( năm 2000 ), Lincoln Medal ( 2008 ), Presidential Medal of Freedom ( 2011 ).
Bà qua đời ngày 28 tháng 5 năm 2014. Trường Đại học Wake Forest nơi bà giảng dạy báo tin buồn và nói "bà là báu vật quốc gia, đã gây nguồn cảm hứng cho hàng triệu người trên thế giới." Truyền thông thế giới đồng loạt báo tin và cho rằng đây là một tổn thất lớn cho mọi người. Cựu tổng thống Bill Clinton đến viếng linh cữu bà và bày tỏ lòng tiếc thương người đã có nhiều ảnh hưởng đến cuộc sống và sự nghiệp của mình. Còn tổng thống Obama thì phát biểu: "Bà đã giúp cho nhiều thế hệ người Mỹ nhìn thấy cầu vồng giữa những đám mây và thúc đẩy bao nhiêu người khác đóng góp phần cống hiến tốt nhất của mình."
Đọc tiếp
