Gia
đình gốc người Liban, sinh tại Le
Caire, Ai Cập (1920), học tiểu học tại quê nhà, trung học
tại Paris, lại trở về Le Caire học Trường Đại học Mỹ ngành báo chí, cùng chồng
chuyển sang sống tại Liban năm 1942, định cư tại Paris từ năm 1946, nhập quốc
tịch Pháp và sống luôn ở đó cho đến khi qua đời (2011), Andrée Chedid đã bắc
nhịp cầu nối liền hai nền văn hoá Pháp và Trung Đông bằng những tác phẩm của
mình.
"Tôi
cảm thấy hạnh phúc được thuộc về thế giới vùng Trung Đông. Tôi thấy nó rung
động trong tôi và tôi muốn vinh danh nó khi viết. Về tình cảm, tôi thấy rất gắn
bó với Le Caire, thành phố tuổi thanh xuân của tôi. Mỗi lần đến đó, tôi cảm
nhận một sự quyến luyến mãnh liệt. Tôi muốn chạm vào đất, đắm mình vào những
mùi hương, những ánh sáng, những âm thanh. Điều này rất thực tế. Tuy nhiên,
chính nơi đây, tại Paris này, tôi mới cảm thấy thoải mái, tự do. Chẳng làm được
gì tử tế nếu cứ bám vào quá khứ. Nhắc đi nhắc lại mãi những căm ghét, thù hận,
hoặc thậm chí hạnh phúc đi nữa chỉ khiến ta khó mà yêu thương trong hiện tại.
Mẹ tôi là một phụ nữ tuyệt vời. Bà mất năm 97 tuổi. Tôi chưa bao giờ nghe bà
nói, vào thời của mẹ người ta làm thế này, vào thời của mẹ chuyện xảy ra thế
kia. Chính bà đã gợi cho tôi yêu tự do, yêu cuộc sống."
Trong
những trang viết của mình, Andrée Chedid mô tả con người thành thị và thôn quê
của quê hương Ai Cập, với những mối quan hệ của họ, nhắc đến sự tự do mà họ
khao khát, những bất công mà họ thường gánh chịu, nói về thân phận của người
phụ nữ ở phương Đông, về tình yêu, cuộc sống và cái chết.
Được
hỏi về sự khác biệt giữa công việc viết truyện và làm thơ, Andrée Chedid nói
rằng tiểu thuyết đòi hỏi nhiều kỷ luật. Cần phải dụng công mỗi ngày, có khi mất
đến một, hai năm, phải cố gắng liên tục, không để lạc mất sợi chỉ xuyên suốt
cốt truyện. Còn khi làm thơ thì chất liệu xuất hiện nguyên khối, và trong một
mối bòng bong như thế, ta có thể đào xới, nhào nặn, gạch bỏ, thật thú vị hơn
nhiều. Quả như vậy, Andrée Chedid viết nhiều thể loại, nhưng trước hết bà vẫn
là một nhà thơ. Bà đã từng viết tiểu thuyết, truyện ngắn, kịch, nhưng tất cả
chỉ là những biến tấu của thơ.
"
Thơ ca là và vẫn mãi là phương cách duy nhất để đối diện với sự mong manh của
phận người, với sự bí mật khôn lường của cái chết, là chiếc chìa khoá giải
thích một vũ trụ mà bề mặt hiển thị luôn che giấu một thực thể kín đáo khác mà
thơ ca có nhiệm vụ giải mã."
Bắt
đầu sáng tác từ năm 18 tuổi, Andrée Chedid đã để lại 17 tiểu thuyết, 7 vở kịch,
nhiều truyện ngắn và sách truyện dành cho trẻ em. Riêng về thơ, tác phẩm đầu
tiên được xuất bản năm 1949, sau đó cứ hai, ba năm bà lại in một cuốn thơ mới,
phần lớn nay đã tuyệt bản. Năm 1987, Nhà xuất bản Flammarion tập hợp tất cả thơ
bà viết từ năm 1949 đến 1970 in chung một cuốn lấy tên là Textes pour un poème.
Năm 1991 lại in tiếp cuốn Poèmes pour un texte, gồm những bài thơ đã viết trong các
năm 1970 đến 1991. Tác phẩm của Andrée Chedid ( chủ yếu viết bằng tiếng Pháp tuy bà thông
thạo cả tiếng Anh và tiếng Á Rập ) đã được dịch ra 15 ngôn ngữ.
Andrée Chedid đã được tặng Giải thưởng Mallarmé ( về thơ )
năm 1976, Giải Goncourt về truyện ngắn năm 1979 ( với tác phẩm Les corps et le temps ), giải Goncourt về thơ năm 2002 ( về toàn bộ tác phẩm ). Năm 2009, Bà vinh dự được
trao Huân chương Bắc đẩu Bội tinh.
Đọc tiếp
